Аан Айылгы "Сиинэ"

Аан Айылгы «Сиинэ» — Саха сирин ураты ытык харыстанар сирэ. Аан Айылгы «Сиинэ» атырдьах ыйын 12 күнүгэр 1996 сыллаахха Саха сирин Бырабыытылыстыбатын уурааҕынан төрүттэммитэ. Соҕурулуу-илиңңи Орто Сибирь хаптал хайатыгар Горнай улууьугар 1.4 мөлүйүөн гектар иэннээх сири ылан турар (Горнай улууhун уопсай иэниттэн 32,3%). Сиинэ өрүс тардыытыгар 3300 кэриӊэ кыра уонна улахан күөл баар.

Географията

Аан Айылгы үгүс өттө Өлүөнэ арҕаа эҥэринээҕи орто сүүрүгүн эргин түһэр былыр-былыргыттан ырыаҕа ылламмыт, хоһооҥҥо холбоммут тыытыллыбатах үтүө-кэрэ оттоох-мастаах, үргүбэтэх көтөрдөөх-сүүрэрдээх Сиинэ салаа үрэх ыраахха диэри тардыытыгар тайаан сытар. Арҕаа өттүнэн Саха сиринээҕи Киин дэхси сири быысаһар итиэннэ Өлүөнэ-Бүлүү тардыыларын соҕуруу өттүн сорҕотун хабар. Бу сир-уот харыстанар уонна туһаныллар анала айылҕатын, историческай-культурнай итиэннэ социальнай уратыларыттан көрөн араастаһар.

Аан Айылгы "Сиинэ" зоналара

Айылҕа пааркатыгар маннык зоналар олохтонон тураллар:

Бастакытынан, 238,5 гектар иэннээх Чына үрэх ортолуу – үөһээ өттүн, Кэйбэлэ, Атырдьах уо.д.а. үрүйэлэр тардыыларын хабар тыытыллыбат сирдэр. Баларга харыстыыр дьаһаллартан уонна научнай чинчийиилэртэн ураты ханнык даҕаны үлэ ыытыллара көҥүллэммэт.

Иккиһинэн, сөбүгэр хааччахтаммыт кээмэйдээх сынньанар зона. Иэнэ – 46,0 тыһ. гектар. Онно киһитин ахсаана биллэр буоллаҕына сырытыннараллар. Чына, Чыыра, Матта үрэхтэр уонна уонча үрүйэлэр эҥэр хас да учаастакка сынньаныахха сөп.

Үсүһүнэн, айылҕаны үгэс буолбут көрүҥүнэн туһаныыга анаммыт сир-уот. Бу 1176 гектардаах иэҥҥэ икки быысаһар учаастак баар: а) хаһаайыстыбаҕа уонна актыыбынай сынньалаҥҥа туһаныллар сир; б) айылҕаны сөбүн көрөн туһанар сир.

Хамсыыр-харамай

Сиинэ паарката Саха сирин ордук элбэх дэҥҥэ көстөр хамсыыр хармайдарынан биллэр, ол курдук тайах, кыталык, бүүчээн, туртас, бөрө, эһэ, мас көтөрө, балык бааллар.