Форд Генри

УРУБИИКИ диэн сиртэн ылыллыбыт
Форд Генри
Henry ford 1919.jpg
Генри Форд 1919 сыллаахха
Төрөөбүтэ От ыйын 30 1863(1863-07-30)
Гринфилд, Мичиган, АХШ
Өлбүтэ Муус устар 7 1947 (сааhыгар 83)
Фэр Лэйн, Мичиган, АХШ
Идэтэ Бизнес, Инженер
Net worth $188.1 billion, 2008 сыл Форбс сурунаал биллэрэринэн

Форд Генри (ааҥл. Henry Ford; 1863 от ыйын 30 күнэ — 1947 муус устар 7 күнэ) — АХШ инженера уонна бизнесмена. 1896 сыллаахха массыыналары оҥорорун саҕалаабыт уонна Форд Мотор Хампаанньатын олохтообут. Кини хас үлэһит кыра чааһын оҥоруохтаах диэн санааны киллэрбит. Кини ол санаатынан массыынаны элбэх ахсаанынан оҥоруохха сөп буолбут. Ону конвейер диэн ааттаабыт. Билигин даҕаны улаханнык тарҕаммыт ньыма буолар. Ол бириэмэҕэ ол ньымата олус саҥа буолан уонна массыынаны түргэнник уонна сыаната чэпчэки буолар буолбут. Кэргэнэ — Клара Брайант уонна биир Эдсель Брайант Форд диэн аттаах оҕолоох эбит.

Форд Мотор Хампаанньатын олохтооһуна

1903 сыллаахха Форд хампаанньаны саҕалыырга көмөлөспүтэ. Хампаанньа бастакы вице-президенынан үлэлээбитэ.[1] Бастакы массыынаны 1903 сыл от ыйын 23 күнүгэр атыылаабыта. 1906 сыллаахха хампаанньа президена буолбута.

Дойдуга массыналары

1908 сыллаахха Форд хампаанньата Т моделы оҥорорун саҕалаабыта. Форд ону араас араас массыынаны биир массыынанан оҥорого баҕарабын диэн эппитэ.[2] Ол аата Америка баай дьонноро эрэ буолбакка олохтоохторун үксүтэ массыынаны атыылаһыан сөп оҥооруохтаахпыт диэн толкуйдаабыта. Ол сыалы ситиһэргэ массыына дизайнын саамай боростуой буолуохтаах этэ. Бары массыыналар биир курдук буолуохтаах этилэр. Ол курдук Форд массыыналара өҥө даҕаны биир этэ - хара. Т модель массыыната 850 долларга атыыланара. Ыараханын да иһин син биир массыынаҕа олус чэпчэки этэ. Массыынаны атыылаһар дьон элбэҕиттэн массыына тиийбэт игин буолбут. .[3]

Конвейер системата

Форд конвейер систематын айарга көмөлөспүтэ, уонна собуоттарга 1913 сыллаахха туттар буолбута.[4] Конвейер систематыттан саҥа массыынаны оҥоруу бириэмэтэ кыыччаабыта. Собуокка хамсыыр лентанты туруорбута, массыыналар ол лентанан хамсаан үлэһиттэр биирдии биирдии чаастарын туруораллара. Хас үлэһит массыынаҕа биир эрэ чааһын туруорар эбээһинэстээҕэ.

Ситиһии

Конвейер системата олус ситиһиилээх буолбута. Массыынаны оҥорорго аҕыйах бириэмэ наада буолбут, сыаната чэпчээбит. 1916 сыллаахха массыына атыыланар сыаната 360 долларга дылы чэпчээбит, онон үс төгүл элбэх киһи массыынаны атыылаһар буолбут.[4] Форд Т модела Американы уларыппыт. Дьон куоракка олорор быдан боростуой буолбут.

Политическай көрүүлэрэ

Форд өссө политическай көрүүлэринэн биллэр. Кини Аан дойду бастакы сэриитин утарылаһара, тоҕо диэн кини онно бириэмэ эрэ баранар диэн ааттыыра. Ону тэҥэ кини дьэбэриэйдэр аан дойду араас проблемалары үөскэтэллэр диэн итэҕэйэрэ.[5][6] Ол оннук көрүүлэр антисемитизм диэн ааттанар. 1919 сыллаахха Диэборн Индепендент диэн хаһыаты атыыласпыта уонна дьибэриэйдэр аан дойду проблемаларыгар буруйдаабыта[7] Ол кэнниттэн дьибэриэй банкиирдары Аан дойду иккис сэриитин саҕалаабыттара диэн буруйдаабыта.

Быһаарыылар

  1. The Henry Ford. hfmgv.org. Тургутулунна 30 Муус устар 2010.
  2. A Science Odyssey: People and Discoveries: Ford installs first moving assembly line. pbs.org. Тургутулунна 30 Муус устар 2010.
  3. Inventor of the Week: Archive. web.mit.edu. Тургутулунна 30 Муус устар 2010.
  4. 4,0 4,1 Moving Assembly Line at Ford — History.com This Day in History — 10/7/1913. history.com. Тургутулунна 30 Муус устар 2010.
  5. Logdson, Jonathan Power, Ignorance, and Anti-Semitism: Henry Ford and His War on Jews. history.hanover.edu. Тургутулунна 30 Муус устар 2010.
  6. Anti-Semitism of 1920's Revived on Web - The International Jew. adl.org. Тургутулунна 30 Муус устар 2010.
  7. Henry Ford Invents a Jewish Conspiracy. jewishvirtuallibrary.org. Тургутулунна 30 Муус устар 2010.

Сигэлэр

Wikimedia Commons
Форд Генри Биики Хааһахха