Кванза

УРУБИИКИ диэн сиртэн ылыллыбыт
Сэттэ чүмэчи Кванза сэттэ тосхолун кэрэһилииллэр

Кванза ааҥл. Kwanzaa)  — АХШ Африкаттан төрүттээх олохтоохторо ахсынньы 26 күнүттэн тохсунньу 1 күнүгэр диэри, биир төрүттээхтэрин, утумнаахтарын уонна култууралаахтарын кэрэһилээн бэлиэтиир бырааһынньыктара.

Өбүгэлэрэ бу күннэргэ үүнүү малааһынан оҥороллор эбит.

Маулана Каренга диэн американец Кванзаны 1966 сыллаахха Уоттска буолбут долгуйуулар кэннилэриттэн[1] афроамериканецтар бэлиэтиир ураты бырааһынньыктарын быһыытынан айбыта[2][3]. Каренга эппитинэн, кини соруга маннык этэ: «хараларга Ороһооспо альтернативатын биэрэн, баһылыыр уопсастыба үгэстэрин үтүкүбэккэ бэйэлэригэр уонна бэйэлэрин устуоруйаларыгар сыһыаннааҕы бэлиэтииллэрин ситиһии»[4].

Сэттэ тосхол (Нгузу Саба)

  • Умоджа (Сомоҕолоһуу) — ыалга, түмэккэ, наассыйаҕа уонна раасаҕа сомоҕо буоларга дьулуһуу
  • Куджичагулья (Бэйэни билинии) — бэйэни билии, ааттааһын, ону таһынан бэйэ аатыттан саҥарыы
  • Уджима (Бииргэ үлэ уонна сомоҕо эппиэтинэс) — бэйэ-бэйэни өйөһүү, биир төрүттээх дьон кыһалҕаларын бэйэ кыһалҕатын курдук көрөн быһаарыы
  • Уджамаа (Кооперативтаах экэниэмикэ) - бэйэ маҕаһыыннарын уонна тэрилтэлэрин арыйыы, өйөөһүн уонна онтон барыс ылыы
  • Ниа (Соруктаах буолуу) — сайдыылаах буолуу, урукку дьоһуну төннөрүү
  • Куумба (Айыы-тутуу) — туох кыалларын оҥоруу, олоҕу тупсарыы, түмэти утумнаабыттан кэрэ уонна туһулаах гыныы
  • Имани (Итэҕэл) — туох баар сүрэҕинэн бэйэ дьонугар, төрөппүттэргэ, учууталларга, салайааччыларга итэҕэйии, ону таһынан охсуһуу сиэрдээҕэр уонна кыайыы баар буолуоҕар итэҕэйии.

Быһаарыылар

  1. Wilde, Anna Day. "Mainstreaming Kwanzaa." Public Interest 119 (1995): 68–80.
  2. Alexander, Ron (December 30, 1983). "The Evening Hours". The New York Times. https://select.nytimes.com/search/restricted/article?res=F00B1EFD395C0C738FDDAB0994DB484D81. 
  3. Ham, Mary Katharine My Rocky Relationship With Kwanzaa.
  4. Kwanzaa celebrates culture, principles Архыыптаммыт 2011, От ыйын 8 күнүгэр.