Гэсэр
| Гэсэр | |
|---|---|
 | |
| Номох | монгуол |
| Сфера влияния | Сэрии |
| Эр киһитэ-дьахтара | мужской |
| Аҕата | Хормуста |
| Отождествления | Джамсаран, Гуань-ди |
 Биики Хааһахха миэдьийэ билэлэр | |
Гэсэркалм. Гэсэр-хан) — монгуоллар уонна Тибет омуктарын номохторугар, сяньбийдары кытта билсиспит: халлаантан ыытыллыбыт култуурнай дьоруой — Халлаан Уола, халлаан аттаах, сэрии таҥарата (сэрииһиттэр араҥаччылааччылара) уонна талыллыбыт-хаан, дойдуну мангус диэн абааһылартан ыраастааччы. Халлаантан бастакы түспүт (сөпкө эттэххэ, халлаан «куйаар сымыытыттан» үөскээбит) киһи быһыытынан Гэсэр буддизм иннинээҕи, бон үгэһигэр төннөр.
Гесер оруолунан эбэтэр тас көрүҥэ буддийскай пантеонҥа баар хас да персонажка чугас: холобур, сэрии таҥарата (тиб. Далха, калм. Дайчин-тэнгри — көр. тэнгри) курдук Дьамсарааны кытта үкчүнэн ааҕыллар; XVI үйэ бүтүүтүттэн Гэсэр Кытай Гуань-Ди сэрии таҥаратын кытта ситимнээх.
Литэрэтиирэ
- нуучча тылынан
- Дугаров Б. С. Культ горы Хормуста в Бурятии // Этнографическое обозрение. — 2005. — № 4. — С. 103—110. Архивировано 10 Кулун тутар 2016 года.
- Неклюдов С. Ю., Тумурцерен Ж. Монгольские сказания о Гесере. Новые записи. — М.: Наука, 1982. — 373 с.
- Чагдуров С. Ш. Поэтика Гэсэриады / М-во культуры Респ. Бурятия. — Иркутск: Изд-во Иркут. ун-та, 1993. — 368 с.
- Чагдуров С. Ш. Происхождение Гэсэриады. Опыт сравнительно-исторического исследования древнего словарного фонда / Акад. наук СССР. Сиб. отд-ние. Бурят. фил. Бурят. ин-т обществ наук. — Новосибирск: Наука. Сиб. отд-ние, 1980. — 272 с.
- Чагдуров С. Ш. Стихосложение Гэсэриады / Акад наук СССР. Сиб. отд-ние. Бурят. фил. Ин-т обществ. наук. — Улан-Удэ: Бурятское книжное издательство, 1984. — 127 с.
- Лукьяненко, С. В. Вселенная «Дозоров», 1991.
- атын тылларынан
- Nekljudov, S.Ju. Mongolische Erzählungen über Geser. Neue Aufzeichnungen (mit Ž. Tömörceren). Wiesbaden, 1985; рец. Gy.Kara in: Acta Orientalia Hung., T. XL (2-3), Budapest, 1986, p. 339—341;
- Ядамбатын Баатар. Бээжин барын Гэсэр. (The Mongolian woodblock printing of the Geser in Beijing). «Баатар ном». том 6. На монгольском языке. Сан Франциско, 2016. 388 сс. ISBN 978-1-5309-1393-0, ISBN 1-5309-1393-4
- Ядамбатын Баатар. Гэсэр хааны тууж (The Geser epic). «Баатар ном». том 7. На монгольском языке. Сан Франциско. 2016. сс 264. ISBN 978-1-5348-1229-1, ISBN 1-5348-1229-6
- Ядамбатын Баатар. Гэсэрийн туужийн судалгаа. (Literary research on the Geser epic. «Баатар ном». том 8. На монгольском языке. Сан Франциско. 2016. ISBN 978-1-5306-9159-3, ISBN 1-5306-9159-1
Быһаарыылар
- Мифы народов мира, изд. 2 — М.: Советская энциклопедия, т. 1, статья «Гесер», С. 297.