Жирков Михаил Васильевич

УРУБИИКИ диэн сиртэн ылыллыбыт

Михаил Васильевич Жирков — Саха АССР үтүөлээх артыыhа.

1907 сыллаахха тѳрѳѳбүтэ. 1934 сыллаахха Саха тыйаатырын устуудьуйатын бүтэрбитэ уонна профессиональнай артыыс быhыытынан 1959 сыллаахха диэри үлэлээбитэ. Саха норуотун театральнай искусствотыгар Ньургун Боотур уонна Кыһыл ойуун уобарастарын аан маҥнайгынан кыайа-хото тутан арыйбыт айыл5аттан талааннаах артыыс. 1947 сыллаахха маҥнайгы национальнай операны — «Ньургун Боотуру» уонна маҥнайгы национальнай балеты — «Сир сиэмэ5ин» туруорууга режиссер кѳмѳлѳһѳѳччүтүнэн үлэлээбитэ. 1943 сылтан Саха АССР үтүѳлээх артыыhа, 1958 сыллаахха «Үлэҕэ килбиэнин иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыта. 1969 сыллаахха күн сириттэн барбыта.

Тыйаатыр салайааччыта, култуура үтүѳлээх үлэһитэ Павел Павлович Никитин суруйбута:

«1934 сылаахха театр бэйэтин икки сыллаах студиятын бүтэрбит ыччат тыйаатырга артыыстыы хаалбыта. Дьолго, ити устуудьуйаҕа айылҕаттан чахчы талан бэриһиннэрбит ыччат сүүмэрдэммит эбит. Ол да иһин чуо кинилэр ортолоругар кэнэҕэс ССРС норуодунай артыыһа Д. Ф. Ходулов, РСФСР уонна Саха АССР норуодунай артыыстара П. М. Решетников, В. А. Саввин, Саха үтүѳлээх артыыһа М. В. Жирков үүнэн таҕыстахтара».

Россия уонна Саха норуодунай артыыстара Матрена Васильевна, Марк Дмитриевич Слепцовтар ахталлар: "Саха тыйаатыра 1933 сыллаахтан улаханнык биллэн барбыта дии саныыбыт. Ити Былатыан Ойуунускай «Кыһыл ойуун» И. И. Слепцов туруоруутунан барбыта. Онно Кыһыл ойууну артыыс Михаил Жирков олус ситиһиилээхтик толорон, кэлин бэйэтин «Кыһыл ойуун» диэн ааттаабыттара, араспаанньата ахтыллыбат да буолан барбыта. Ый устатын тухары кѳрѳѳччулэр билиэккэ тииһиммэккэ эрэйдэммиттэрэ. Онтон ылата тыйаатыр аптарытыата биллэрдик үрдээбитэ. Михаил Васильевич Жирков Кыһыл ойуунун курдук Кыһыл ойууну билиҥҥээҥҥэ диэри кѳрѳ иликтэр.

Тыйаатыр литературнай чааһын сэбиэдиссэйэ И. А. Дмитриев кэпсиирэ:

«Тыйаатырдар сайын үгэннээн турдаҕына ол кэмҥэ олохтоммут үтүѳ үгэс бэрээдэгинэн окко кѳмѳлѳһѳ Уус-Алданнаатыбыт. Куоракка тыа барахсан ыраас салгынынан тыымматахпыт ырааппыт дьон, үѳрүү-көтүү бѳҕѳ. Олохтоохтор „ытыс үѳһэ“ туһэрдилэр. Ол сахха театр тыа сиригэр чаастатык сылдьара, күүтүүлээх күндү ыалдьыттарынан буоларбыт. Дьон сѳбүлүүрүн билэр буоламмыт, ис испититтэн тэптэн туран, дууһабытыттан оонньуурбут, кѳрѳѳччулэрбитин кытта олус истиҥ сылаас сыһыаннаах этибит. „Артыыстарбыт кэлбиттэр, Кыһыл ойуун баар“,

 — диэн кэпсэл оройуону толорбут буолар этэ. Сайыҥҥы былдьаһыктаах от үлэтин кэмигэр оонньуу-кѳрүлүү сылдьыаҥ дуо. Ол үрдүнэн киэһэ үлэ кэнниттэн ыраахтан-чугастан дьоннорбут кэлэн кэпсэтэн баран, кыратык оонньоон кѳрдѳрүҥ диэн үүйэ-хаайа туталлара. Балачча сааһырбыт Михаил Васильевич кѳрдѳһүүнү быһа гыммакка „былыргытын“ киллэрэрэ. Саһааннаах, тѳлү кѳрүҥнээх киһи туттан-хаптан Ньургун Боотур буолан ыраас, сѳҥ кылыһахтаах куолаһынан ыллаан доллоһуттаҕына, Кыһыл ойуун буолан этэн-тыынан бардаҕына киһи уҥуоҕа кычыгыланара, тыыммакка истэр буоларбыт».