Ваби-саби
Ва́би-са́би (дьоп. 侘び寂び, «сэмэй судургу»; ваби — судургу уонна саби — эргэ, уҕарыйбыт соҕотохсуйуу) Дьоппуон эстетикатыгар улахан суолталаах өйдөбүл. «Ваби» сэмэй, судургу, өлбөөркөй, ол гынан баран эрчимнээх өйдөбүлү биэрэр. «Саби» былыргыны уонна дьиҥи кытта ситимнээх.[2]
Ваби-саби өйдөбүлү тылынан быһаарар уустук, ол гынан баран бу эстетика ситэритэ суох уонна быстах кэрэни ойуулуур. Ваби-саби өйдөбүл дьоппуоннар эстетиканы хайдах өйдүүллэрин, кэрэни туохха көрөллөрүн уонна искусство оҥоһуктара дьиҥнээх, төрүт уонна чорбоҕо суох буолалларын тириэрдэр.
Леонард Корен этэринэн, ваби-саби төрүт дьоппуон кэрэтэ диир өйдөбүлбүт сүрүнэ уонна уратыта. Бу өйдөбүл дьоппуон эстетикатыгар Арҕаа култууратыгар греческай кэрэ идеалларыгар тэҥнээх. Эндрю Джунипер этэринэн "арай туох эмит биһиэхэ сырдык санааны уонна өгө-санааҕа талаһыыны үөскэттэҕинэ, ол аата ол оҥоһук ваби-саби буолар". Ричард Пауэл «туох да үйэлээх буолбатаҕын, туох да ситэритэ суоҕун уонна туох да тупсаҕай буолбатаҕын өйдөөтөххө ваби-саби өйдөбүлэ үөскүүр» диэн түмүктүүр.
"Ваби" уонна "саби" тыллары тус туспа ырыттахха соҕотохсуйуу уонна иччитэхсийии санааларын буолуохха сөп. Дзэн олоҕу көрүүтүгэр бу үчүгэй санаалар, тоҕо диэтэххэ киһи үпкэ-харчыга баайыллан бүтэн судургутук олорор буолар. Ол гынан баран, Дзэн философията этэринэн киһи тыл көмөтүнэн дьиҥнээх өйдөөһүнү булбат, ол иһин ваби-сабины тыла суох ньымаларынан өйдүөххэ сөп.
Дьоппуон култууратыгар ваби-саби
Үгүс дьоппуон искусствотыгар бүтэһик тыһыынча сыл иһигэр Дзэн философията дьайбыта. Оннук искусстволар ваби-саби эстетикатын холобурдара буолуохтарын сөп. Аллараа ситэритэ суох тиһик:
- дьоппуон сааттара (холобур, таас саада), Дзэн сааттара, бонсай;
- икебана;
- дьоппуон чэй иһэр үгэһэ;
- дьоппуон хоһоонноро, холобур, хайку;
- Раку диэн дьоппуон туой оҥоһуга;
- хонкёку (хаамаайы дзэн бахсыларын ырыалара);
- суми-э (биир өҥнөөх уруһуйдар).
Эбии көрүөххэ сөп
- Моно но аварэ
- Югэн
- Керамика Раку
- Японская эстетика
Кинигэлэр
- Coren, Leonard (1994). Wabi-Sabi for Artists, Designers, Poets & Philosophers. Stone Bridge Press. ISBN 1-880656-12-4.
- Juniper, Andrew (2003). Wabi Sabi: The Japanese Art of Impermanence. Tuttle Publishing. ISBN 0-8048-3482-2.
- Powell, Richard R. (2004). Wabi Sabi Simple. Adams Media. ISBN 1-59337-178-0.
Сигэлэр
- all_japan: Японская эстетика — Краткий курс Ваби-саби(нууч.). Livejournal. — отрывки из Juniper, Andrew. Wabi Sabi: The Japanese Art of Impermanence., перевёл Михаил Гертельман. Тургутулунна 29 Сэтинньи 2010. Төрүт сириттэн архыыптанна 24 Атырдьах ыйын 2011.
- Четыре мерила прекрасного — глава из книги Всеволода Овчинникова «Ветка Сакуры» (1971)
Быһаарыылар
- ↑ 森神逍遥 『侘び然び幽玄のこころ』桜の花出版、2015年 Morigami Shouyo,"Wabi sabi yugen no kokoro : seiyo tetsugaku o koeru joi ishiki" (Japanese) ISBN 978-4434201424
- ↑ 2. Японская эстетика: каноны красоты / Особенности японского характера и образа жизни(нууч.). Төрүт сириттэн архыыптанна 24 Атырдьах ыйын 2011.